Thực trạng và cải cách pháp lý

Tội phạm tham nhũng, chức vụ đã trở thành một trong những lĩnh vực nóng trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ở Việt Nam. Theo báo cáo công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang , số vụ tham nhũng và chức vụ được phát hiện và xử lý trong năm 2024 tăng 20,55%. Đây là một con số ấn tượng, phản ánh quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc đối phó với tình trạng tham nhũng ngày càng nghiêm trọng trong các cơ quan, tổ chức Nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang.

Một trong những yếu tố quan trọng để đạt được thành công trong công tác phòng, chống tham nhũng là sự lãnh đạo quyết liệt của Đảng và sự vào cuộc của các cơ quan chức năng. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhận xét rằng công tác phòng, chống tham nhũng đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong việc phát hiện các phương thức, thủ đoạn tinh vi của tội phạm tham nhũng. Tuy nhiên, dù đã có nhiều vụ án tham nhũng lớn được đưa ra ánh sáng, những thách thức vẫn còn rất lớn. Các vụ án tham nhũng trong một số ngành, lĩnh vực vẫn còn gặp khó khăn trong việc điều tra và xử lý, nhất là khi các đối tượng có chức vụ, quyền hạn trong tay và có thể lợi dụng kẽ hở của pháp luật để "lách luật" hoặc che giấu hành vi phạm tội.

Điều này cho thấy công tác kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng cần được nâng cao hơn nữa. Một giải pháp quan trọng là cải thiện hệ thống pháp lý, làm sao để các quy định có tính ràng buộc hơn, giảm thiểu khả năng "lách luật". Đồng thời, cần phải có những biện pháp bảo vệ người tố cáo tham nhũng và bảo đảm tính minh bạch trong quá trình xử lý các vụ án tham nhũng.

Tình trạng tội phạm kinh tế, buôn lậu vẫn diễn ra phức tạp, gây ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế quốc gia và ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư. Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết số vụ buôn lậu trong năm 2024 tăng 8,25%, cho thấy mức độ gia tăng của các hoạt động buôn bán trái phép, đặc biệt là ở các khu vực biên giới. Điều này chứng tỏ các nỗ lực đấu tranh chống buôn lậu, mặc dù đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ, nhưng chưa đủ mạnh để xử lý tận gốc tình trạng này.

Tội phạm kinh tế ngày càng có các phương thức, thủ đoạn tinh vi, khó phát hiện. Việc cải cách các quy định pháp lý trong lĩnh vực kinh tế và tài chính là điều cần thiết để ngăn chặn những hành vi lợi dụng lỗ hổng pháp luật. Các đối tượng lợi dụng sự không đồng bộ trong các quy định pháp lý để thực hiện các hành vi "lách luật" là một vấn đề nhức nhối. Chính vì vậy, cần phải có các biện pháp thắt chặt quản lý, đặc biệt là trong việc kiểm soát các doanh nghiệp lớn, các giao dịch tài chính, và các phương thức giao dịch trực tuyến, nơi dễ dàng xảy ra các hành vi gian lận.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần đầu tư vào việc nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm tra, thanh tra, điều tra để họ có thể theo dõi, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm, đặc biệt là đối với các tội phạm sử dụng công nghệ cao trong việc buôn lậu và trốn thuế.

Thách thức mới

Một trong những vấn đề mới và phức tạp trong công tác phòng, chống tội phạm hiện nay là tội phạm công nghệ cao. Bộ Công an đã khởi tố 1.521 vụ án và bắt giữ 658 đối tượng liên quan đến tội phạm công nghệ cao, cho thấy sự gia tăng mạnh mẽ của loại tội phạm này. Sự phát triển mạnh mẽ của Internet, công nghệ thông tin và mạng xã hội đã tạo ra nhiều cơ hội cho tội phạm hoạt động. Các đối tượng phạm tội công nghệ cao sử dụng các phương thức rất tinh vi, gây khó khăn cho công tác điều tra.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga.

Tội phạm công nghệ cao không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn đe dọa đến an ninh quốc gia. Các cuộc tấn công mạng, lừa đảo trực tuyến, mua bán thông tin cá nhân là những vấn đề mới mà lực lượng chức năng cần đặc biệt chú trọng. Để đối phó với tình trạng này, cần phải có các biện pháp cụ thể, như tăng cường hợp tác quốc tế trong việc truy tìm và bắt giữ tội phạm mạng, cũng như đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghệ hiện đại để theo dõi, ngăn chặn hành vi phạm tội trên không gian mạng.

Mặc dù các vụ tội phạm về trật tự xã hội có sự gia tăng đáng kể trong năm 2024, song một trong những vấn đề nghiêm trọng mà xã hội đang phải đối mặt là tình trạng tai nạn giao thông và các vụ cháy, nổ. Bộ Công an đã chỉ ra rằng số vụ tai nạn giao thông, đặc biệt là các vụ nghiêm trọng làm chết người, có xu hướng tăng. Các vụ việc này không chỉ ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản của người dân mà còn tạo ra sự bất an trong cộng đồng. Một phần của nguyên nhân là do ý thức chấp hành luật giao thông của một bộ phận người dân còn kém.

Bên cạnh việc tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát giao thông, cần phải đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền nâng cao ý thức cho người dân về an toàn giao thông. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp kỹ thuật, như sử dụng các hệ thống giám sát giao thông thông minh, nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.

Năm 2024, công tác phòng, chống tội phạm ở Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong việc đấu tranh với các loại tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu và công nghệ cao. Tuy nhiên, tình hình tội phạm vẫn còn diễn biến phức tạp và khó lường. Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm, các cơ quan chức năng cần không ngừng cải cách pháp lý, tăng cường phối hợp giữa các lực lượng, và đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ vào công tác điều tra, giám sát. Đồng thời, cần chú trọng hơn vào việc nâng cao ý thức của cộng đồng trong việc tham gia bảo vệ an ninh trật tự và giảm thiểu các hành vi vi phạm pháp luật./.