Nhân dịp 76 năm ngày truyền thống ngành thi hành án dân sự (THADS) (19/7/1946 -19/7/2022), Tổng Cục trưởng Tổng cục THADS Nguyễn Quang Thái đã có những chia sẻ với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam về chặng đường xây dựng và phát triển của ngành và những nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.

Đưa hàng triệu bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án thi hành trên thực tế

Phóng viên (PV): Xin ông cho biết một số kết quả nổi bật của ngành thi hành án qua 76 năm xây dựng và phát triển?

Tổng Cục trưởng Nguyễn Quang Thái: 76 năm qua, công tác thi hành án dân sự (THADS) luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành, đặc biệt là Ban cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ Tư pháp. Hoạt động THADS đã, đang và sẽ là một khâu mắt xích quan trọng, không thể thiếu của hoạt động tố tụng tư pháp. Có rất nhiều dấu ấn về quá trình xây dựng, phát triển của Hệ thống THADS, trong đó có thể kể đến mấy kết quả nổi bật:

Thứ nhất, các cơ quan THADS đã và đang thực sự là một khâu rất quan trọng để đưa bản án, quyết định của Tòa án nhân danh Nhà nước thực thi trong cuộc sống. Như chúng ta đều biết, một quá trình tố tụng rất phức tạp, qua nhiều công đoạn, với trình tự thủ tục chặt chẽ, nhưng khi bản án, quyết định của Tòa án tuyên ra nếu chưa được thi hành trên thực tế thì công lý vẫn chưa đi vào cuộc sống. Vì vậy, với sứ mệnh và trách nhiệm cao cả của mình, hoạt động THADS sẽ hiện thực hóa và đưa bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án thi hành trên thực tế. Đúng với tinh thần của Hiến pháp: “Bản án, quyết định của Tòa án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành”. Cho đến nay đã có hàng triệu bản án, quyết định của Tòa án đã được cơ quan THADS đưa ra thi hành, công lý được thực thi.

Thứ hai, thể chế chính trị, pháp lý về THADS ngày càng đồng bộ, hoàn thiện. Nhìn lại lịch sử cho thấy, trước đây các văn bản về THADS còn đơn giản, nhưng càng về sau thì hệ thống thể chế chính trị, pháp lý liên quan đến THADS ngày càng hoàn thiện, đồng bộ. Hầu hết các văn kiện, các Nghị quyết, chỉ thị quan trọng của Đảng liên quan đến công tác tư pháp, cải cách tư pháp đều có đề cập đến THADS. Gần đây Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp đã chủ trì phối hợp với Ban Nội chính Trung ương, các Bộ, Ngành trung ương tham mưu để Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 04-CT/TW ngày 02/6/2021 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản tham nhũng và tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế. Đây là một văn bản rất quan trọng của Đảng chuyên về công tác thu hồi tài sản tham nhũng, gắn trực tiếp đến chức trách, nhiệm vụ của Hệ thống THADS. Chỉ thị này thể hiện một cách mạnh mẽ, rõ ràng như một cú hích lớn để cho các cơ quan thực thi nhiệm vụ làm tốt hơn, thậm chí xem lại cơ chế chính sách còn vướng mắc để tiếp tục sửa đổi, bổ sung tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc thu hồi tài sản... Trên cơ chủ trương, đường lối của Đảng, hệ thống pháp luật về THADS ngày càng đồng bộ, hoàn thiện, với chủ đạo là Luật THADS năm 2008, được sửa đổi bổ sung năm 2014 và năm 2022. Đây chính là hành lang pháp lý quan trọng để toàn ngành triển khai thực hiện.

Hội nghị triển khai công tác THADS, theo dõi thi hành án hành chính 9 tháng năm 2022. Ảnh: TH

Thứ ba, với con số hàng mấy chục ngàn tỷ đồng mỗi năm, trong đó riêng 9 tháng đầu năm 2022, đã thi hành xong trên 348 nghìn việc tương ứng với trên 52 nghìn tỷ đồng cho thấy hoạt động THADS đã góp phần giải phóng các nguồn lực để thúc đẩy sự phát triển kinh tế, góp phần tháo gỡ khó khăn, khơi thông, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh thông qua hoạt động thu hồi nợ, giảm nợ xấu và mở rộng tín dụng, bảo vệ quyền chủ nợ và thu hồi nợ của các tổ chức tín dụng, nâng cao an sinh xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động thông qua việc xử lý kịp thời những vi phạm pháp luật.

Thứ tư, thông qua các hoạt động của mình, các cơ quan THADS đã trở thành nhưng tuyên truyền viên để phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho người dân, nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, tạo niềm tin của của người dân vào tính nghiêm minh của pháp luật, củng cố quyền lực nhà nước.

Thứ năm, cho đến nay, chúng ta đã xây dựng được một lực lượng cán bộ, Chấp hành viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi về chuyên môn, tinh thông về kỹ năng nghề, đáp ừng ngày càng tốt hơn các yêu cầu, nhiệm vụ chính trị quan trọng mà Đảng, Nhà nước, Ngành Tư pháp và nhân dân giao phó cho Hệ thống THADS.

Kết quả trên là minh chứng rõ nét cho thành tựu mà Hệ thống THADS đã và đang thực hiện là đảm bảo hoàn thành các nhiệm vụ chính trị được giao, từng bước khẳng định được vị thế, vai trò, đóng góp quan trọng, tích cực đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội của đất nước và từng địa phương, được Đảng, Nhà nước và Nhân dân quan tâm, ghi nhận.

PV: Có thể thấy, thời gian qua, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động THADS ngày càng được quan tâm, tăng cường, tuy nhiên vẫn còn tình trạng chấp hành viên vi phạm, thậm chí bị xử lý hình sự. Vấn đề này cần được nhìn nhận thế nào, thưa ông?

Tổng Cục trưởng Nguyễn Quang Thái: Đúng là vẫn còn tình trạng chấp hành viên cơ quan THADS có hành vi vi phạm trái pháp luật, thậm chí bị xử lý trách nhiệm hình sự. Vẫn biết ở ngành nào, lĩnh vực nào cũng có, nhưng đây vẫn là điều trăn trở đối với Bộ, Ngành tư pháp và cá nhân tôi.

Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước, Bộ, Ngành Tư pháp, Tổng cục Thi hành án dân sự đã thực hiện rất nhiều giải pháp kiểm soát quyền lực để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác THADS. Nhiều giải pháp đã thực sự phát huy hiệu quả, đi vào cuộc sống nên về cơ bản các ngõ ngách, khoảng trống dẫn đến vi phạm trong THADS ngày càng được kiểm soát, lấp kín. Trong đó, có thể lấy ngay ví dụ đó là nhằm tạo chuyển biến cơ bản công tác phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong THADS, ngày 11/02/2014 Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Chỉ thị số 01/CT-BTP Về việc tăng cường phòng, chống tiêu  cực, tham nhũng trong thi hành án dân sự. Qua đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm của cơ quan, công chức thuộc Hệ thống THADS trong thực thi nhiệm vụ, công vụ; ngăn chặn, loại bỏ điều kiện phát sinh tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động THADS, góp phần xây dựng bộ máy các cơ quan THADS trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu quả. Sau Chỉ thị này, Bộ Tư pháp, Tổng cục THADS đề ra rất nhiều quy định về phòng ngừa tiêu cực, tham nhũng, sai phạm với nhiều giải pháp đồng bộ như: kiểm soát quyền lực thông qua hoạt động của tổ chức Đảng, qua giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của các Ủy ban của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, qua giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, người dân, doanh nghiệp, các hiệp hội quần chúng, hội nghề nghiệp, các cơ quan báo chí, qua quản lý của Bộ Tư pháp và Tổng cục Thi hành án dân sự, qua giám sát chéo giữa các cơ quan tư pháp… Tuy nhiên, so với yêu cầu thì cơ chế kiểm soát quyền lực để phòng chống tham nhũng tiêu cực trong THADS và công tác tổ chức thực hiện những cơ chế này còn “vơi”.

Hoàn thiện, đẩy mạnh cơ chế kiểm soát quyền lực để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác THADS

PV: Điều này đòi hỏi việc hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác THADS sẽ được thực hiện thế nào, thưa Tổng Cục trưởng?

Tổng Cục trưởng Nguyễn Quang Thái: Hiện nay, Bộ Chính trị đang chỉ đạo xây dựng một Đề án kiểm soát quyền lực tổng thể đối với các hoạt động tư pháp từ điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Tổng cục và Hệ thống THADS đang tích cực tham mưu cho Ban cán sự đảng, Lãnh đạo Bộ Tư pháp trong việc tổng kết, đánh giá cơ chế kiểm soát quyền lực hiện tại để đề xuất, kiến nghị những giải pháp hoàn thiện hơn nữa cơ chế kiểm soát quyền lực để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác thi hành án dân sự, có thể kể đến 3 giải pháp chính.

Tiếp tục hoàn thiện cơ chế của Đảng nhằm kiểm soát quyền lực để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có hiệu quả, trong đó quy định cụ thể, nhận diện và xử lý kịp thời đối với các hành vi có dấu hiệu vi phạm, tiêu cực của Đảng viên và tổ chức Đảng trong hoạt động THADS. Phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan tư pháp, tổ chức trong hoạt động THADS cũng phải bảo đảm nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, thuộc về nhân dân và đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của Đảng theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Hiến pháp năm 2013.

Cần thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, thể chế và pháp luật có liên quan về kiểm soát quyền lực để phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thi hành án dân sự. Cơ chế này luôn cần sự thay đổi để phù hợp với điều kiện, tình hình mới, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu của công tác tư pháp, yêu cầu hoạt động THADS và sự thay đổi về tổ chức và hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong bộ máy chính trị.

Đi cùng với đó là nghiêm túc triển khai tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác kiểm soát quyền lực để phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong thi hành án dân sự, tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo, kiểm tra, giám sát của Đảng, nâng cao nhận thức, vai trò của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, và của nhân dân để huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị đối với công tác THADS theo hướng thực chất, hiệu quả hơn và thực hiện tốt mối quan hệ phối hợp liên ngành. Đồng thời, cần đổi mới chế độ, chính sách đối với đội ngũ chấp hành viên nhằm bảo đảm cuộc sống, sinh hoạt; tăng cường các hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức công vụ cho cán bộ, chấp hành viên trong các cơ quan THADS.

Thực hiện quyết liệt công tác thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế

 PV: Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tài sản tham nhũng, đặc biệt là thực hiện hiệu quả Chỉ số 04-CT/TW ngày 2/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt, Tổng cục đã đề ra các giải pháp trọng tâm, đột phá gì để giải quyết các vụ việc trọng điểm, nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, thưa Tổng Cục trưởng?

Tổng Cục trưởng Nguyễn Quang Thái: Trước hết phải khẳng định, đây là cơ sở chính trị rất quan trọng đối với đời sống kinh tế - xã hội nói chung và đối với công tác THADS nói riêng. Vì vậy, ngay từ khi Chỉ thị được ban hành, Tổng cục THADS đã tham mưu cho Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để đưa Chỉ thị vào cuộc sống. Điểm nhấn quan trọng đầu tiên đó là tham mưu để Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp có văn bản gửi Đảng đoàn Ban cán sự Đảng ở Trung ương, cấp ủy chính quyền địa phương quan tâm, quán triệt, xây dựng kế hoạch để tổ chức thực hiện trong toàn quốc. Đến nay, hầu hết các bộ, ban ngành ở Trung ương, Ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy đã ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện. Đây sẽ là tiền đề quan trọng để cả hệ thống chính trị nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác này, từ đó đưa vào kế hoạch, chỉ tiêu, nhiệm vụ cho từng cơ quan, từng cấp, từng ngành.

Đối với ngành tư pháp, Tổng cục THADS đã tích cực tham mưu cho Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp ban hành Kế hoạch số 18-KH/BCSĐ ngày 06/8/2021 triển khai Chỉ thị trong Bộ, ngành Tư pháp, trong đó xác định rõ 08 nhóm nhiệm vụ với 33 nhiệm vụ cụ thể và phân công trách nhiệm đối với từng cơ quan, đơn vị. Đến nay nhiều nhiệm vụ đã và đang được thực hiện, trong đó đã tham mưu để Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật sửa đổi, bổ sung nhiều Luật, trong đó có Luật THADS đã bổ sung quy định về ủy thác xử lý tài sản tạo điều kiện xử lý nhanh chóng các tài sản kê biên (ngay đầu năm 2022).

Tổng Cục trưởng Tổng cục THADS Nguyễn Quang Thái. Ảnh: TH

Trong thời gian tới, qua chỉ đạo của Tổng Bí thư, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực tại Hội nghị tổng kết 10 năm, để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tài sản tham nhũng, Tổng cục THADS đã và đang tổ chức thực hiện nghiêm, hiệu quả những định hướng, giải pháp mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu. Trước hết là tham mưu để Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp với Ban Thường vụ tỉnh ủy, thành ủy qua đó tăng cường nhận thức và trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, phải phát huy vai trò, trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện quyết liệt công tác thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế; xác định công tác thu hồi tài sản là nhiệm vụ trọng tâm, là mục đích cơ bản của việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng. Đồng thời, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tuyên truyền, xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên và công chức ngành THADS.

Hai là, tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về thu hồi tài sản, nhất là những nhiệm vụ được giao tại Chỉ thị số 04.

Ba là, nâng cao trách nhiệm, tăng cường nguồn lực về nhân sự, tài chính cho các cơ quan THADS địa phương, tăng cường phối hợp trong công tác thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế.

 Bốn là, tăng cường hợp tác quốc tế về thu hồi tài sản tham nhũng, đề xuất ký kết các Hiệp định TTTP về hình sự với các quốc gia, tạo cơ sở pháp lý, cơ chế phối hợp trong PCTN có yếu tố nước ngoài.

Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm soát quyền lực, phòng ngừa và xử lý vi phạm trong công tác thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế, đặc biệt chú trọng thực hiện công tác tự kiểm tra tại các cơ quan THADS để tự soi, tự sửa, kịp thời nhận diện những sai sót để kịp thời khắc phục, tránh để diễn ra những hậu quả nghiêm trọng trong quá trình thực thi công vụ. Kiên quyết không để tham nhũng, tiêu cực phát sinh từ chính nội bộ những người đang làm công tác này.

Xây dựng hình ảnh “thân thiện”, “gần gũi” của người làm công tác THADS

PV: Nhân dịp 76 năm ngày truyền thống THADS, trên cương vị là Tổng cục trưởng Tổng cục THADS, ông có điều gì muốn nhắn nhủ đến đội ngũ cán bộ, chấp hành viên toàn ngành?

Tổng Cục trưởng Nguyễn Quang Thái: Kỷ niệm 76 năm Ngày truyền thống THADS là dịp để cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đã và đang làm công tác THADS cùng nhau ôn lại truyền thống và lòng tự hào nghề nghiệp. Vì vậy, tôi mong rằng mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đang làm công tác THADS luôn tự hào về công việc của mình, công việc khó khăn, phức tạp nhưng rất đỗi tự hào vì mình đã góp phần đưa công lý vào hiện thực cuộc sống. Từ đó, bồi dưỡng lòng yêu ngành, yêu nghề, tiếp tục cống hiến, đóng góp nhiều hơn nữa cho sự nghiệp phát triển của Hệ thống THADS nói riêng và Ngành Tư pháp nói chung.

Bên cạnh đó, mỗi cán bộ, công chức, viên chức THADS cần tự răn mình, giữ mình, thận trọng, khách quan trong quá trình thực thi nhiệm vụ, không để xảy ra sai phạm, tiêu cực, ảnh hưởng đến bản thân, gia đình và cơ quan. Cùng nhau xây dựng hình ảnh “thân thiện”, “gần gũi” của người làm công tác THADS trong con mắt người dân, các bên có liên quan đến quá trình thi hành án và trong xã hội.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!