Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định sẽ nghiêm túc tiếp thu, cùng cơ quan thẩm tra nghiên cứu kỹ lưỡng, sau đó báo cáo Chính phủ và Quốc hội.

Ngày 6/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi). Nêu ý kiến, đại biểu Quốc hội ủng hộ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nhưng lưu ý phải kiểm soát quyền lực.

Cùng với giao quyền cho cấp dưới, đặc biệt là địa phương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội) nhấn mạnh cần phải bổ sung các cơ chế, các giải pháp để bảo đảm yêu cầu kiểm soát quyền lực.

“Cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát; tăng tính công khai, minh bạch trong quyết định các nội dung về đầu tư, cũng như tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan được giao thẩm quyền quyết định”, bà Thủy nói.

Qua HĐND duyệt, dự án buộc phải chuẩn bị kỹ hơn

Về chủ trương chuyển thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án đầu tư công nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách địa phương từ HĐND sang cho UBND các cấp, bà Thủy cho rằng, quyết định chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư nên giao 2 cơ quan khác nhau thực hiện. Việc này để bảo đảm yêu cầu giám sát và kiểm soát quyền lực.

Lý giải quan điểm này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nói, HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, thay mặt người dân quyết định việc sử dụng ngân sách của địa phương, thực hiện quyền giám sát.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy (đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội). Ảnh: P.Thắng

“HĐND quyết định chủ trương đầu tư, sau đó Chủ tịch UBND quyết định và tổ chức triển khai dự án đầu tư là một quy trình rất hợp lý”, bà Thủy nhấn mạnh.

Với quan điểm cho rằng đưa ra HĐND sẽ kéo dài thời gian, theo bà Thủy, “chỉ là một cách giải thích và đã có những giải pháp để khắc phục”.

Bà dẫn chứng, qua thống kê, từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 cho đến nay, HĐND TP Hà Nội tổ chức khoảng 20 kỳ họp (bình quân 6 kỳ họp/1 năm; trung bình 2 tháng tổ chức một kỳ họp).

Khi UBND có yêu cầu, HĐND đều sắp xếp, bố trí lịch họp để thực hiện các thẩm quyền, trong đó có Luật Đầu tư công, chứ không chờ đến các kỳ họp định kỳ để giải quyết các công việc phát sinh.

Mặt khác, bà Thủy nhấn mạnh, khi đưa nội dung này ra xem xét, thảo luận và quyết định tại HĐND thì việc chuẩn bị hồ sơ dự án sẽ phải cẩn trọng hơn, quy trình cũng như nội dung dự án đầu tư cũng bảo đảm tốt hơn...

Theo dự thảo luật, tiêu chí phân loại dự án nhóm B, nhóm C theo tổng mức đầu tư từ dưới 90 tỷ đến 4.600 tỷ đồng tùy theo lĩnh vực. Với quy mô, tổng mức đầu tư của dự án, bà Thủy đề nghị không sửa nội dung quy định về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư với các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách địa phương.

Chung quan điểm, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) nói, HĐND các cấp tổ chức họp khá thường xuyên và có thể họp bất thường khi cần thiết.

“Không sợ mất thời gian chờ đợi nếu phải trình qua HĐND phê duyệt”, ông Cường cho rằng, trình qua HĐND phê duyệt, thì dự án buộc phải chuẩn bị kỹ hơn, lấy ý kiến của nhiều cơ quan, ban ngành, bảo đảm khi triển khai thuận lợi, mang lại hiệu quả tốt hơn.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội). Ảnh: P.Thắng

Ông Cường cũng nhận định, HĐND phê duyệt chủ trương đầu tư là một cơ chế kiểm soát quyền lực, tạo lên sự độc lập giữa cơ quan quyết định chủ trương đầu tư với người phê duyệt dự án đầu tư, để tránh những nguy cơ mắc phải những sai phạm, giảm gánh nặng trách nhiệm cho người phê duyệt dự án.

Trước nhiều ý kiến không đồng tình phân cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C từ HĐND cho UBND các cấp, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định sẽ nghiêm túc tiếp thu, cùng cơ quan thẩm tra nghiên cứu kỹ lưỡng, sau đó báo cáo Chính phủ và Quốc hội.

Tha thiết đề nghị nâng quy mô dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng

Vấn đề nữa, dự thảo luật đề nghị nâng quy mô dự án quan trọng quốc gia gấp 3 lần (từ 10.000 tỷ đồng lên 30.000 tỷ đồng). Quy mô dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C gấp 2 lần.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị cân nhắc quy mô dự án quan trọng quốc gia tăng lên chỉ 2 lần (từ 10.000 tỷ đồng lên 20.000 tỷ đồng), để tương đương với mức tăng của qui mô nền kinh tế, cũng như mức tăng của các dự án nhóm A, B, C.

Giải trình, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói, tiêu chí dự án quan trọng quốc gia đưa ra từ năm 1997 là 10.000 tỷ đồng.

Theo ông, đến nay, quy mô nền kinh tế đã tăng hơn 10 lần so với năm 2000 và tăng hơn 2,5 lần so với năm 2013. Mức trượt giá bình quân từ 2020 đến nay là 3% một năm. Dự kiến vòng đời của luật khoảng 5-10 năm. Cho nên, việc nâng quy mô các nhóm dự án như dự thảo luật là “phù hợp với thực tiễn”.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về sửa Luật Đầu tư công. Ảnh: P.Thắng

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nêu thực tế, giai đoạn 2021-2025, Quốc hội quyết nghị 10 dự án quan trọng quốc gia, trong đó 5 dự án trên 30.000 tỷ đồng. Dự kiến 2026-2030 tới đây, sẽ có 40 dự án trên 10.000 tỷ đồng, trong đó có 30 dự án quy mô hơn 30.000 tỷ đồng.

“Nếu quy mô 20.000 tỷ đồng thì Quốc hội mất nhiều công trong xem xét, phê duyệt dự án quan trọng quốc gia”, ông Dũng tha thiết đề nghị Quốc hội ủng hộ nâng quy mô dự án lên 30.000 tỷ đồng, tăng phân cấp, phân quyền cho cấp dưới.

Nêu quan điểm chung về sửa luật, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, cần thay đổi tư duy xây dựng pháp luật. “Trước đây chúng ta chỉ tập trung vào quản lý, giờ phải vừa quản lý vừa kiến tạo cho phát triển”, ông Dũng nói.

Theo đó, quy định pháp luật phải tạo động lực, không gian mới và khơi thông điểm nghẽn, giải phóng nguồn lực cho phát triển đất nước. Song song, là phải chuyển từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

Ông Dũng dẫn kinh nghiệm Trung Quốc, một tỉnh họ làm được 2.000 km cao tốc trong 3 năm. “Hỏi lý do sao có thể làm được khối lượng lớn trong thời gian ngắn, giá rẻ như vậy, họ cho biết là phân cấp mạnh cho địa phương, dám vay và lập các công ty Nhà nước để làm các dự án hạ tầng giao thông. Sau khi đầu tư xong thì chuyển cho tư nhân khai thác và thu hồi vốn…”, ông kể.

Từ đó, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, nếu tiếp tục làm theo tư duy cũ sẽ rất chậm, nên cần phân cấp mạnh hơn.

“Trung ương, Quốc hội, Chính phủ tập trung giữ vai trò kiểm soát, kiến tạo, tăng cường hoàn thiện thể chế, tạo môi trường đầu tư, cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính; giảm xin - cho, giảm quyền anh, quyền tôi, giảm đùn đẩy, né tránh”, tư lệnh ngành Kế hoạch và Đầu tư nói, nội dung sửa đổi Luật Đầu tư công lần này đều là những vấn đề cốt lõi, vướng mắc, cấp bách trong thực tiễn.